Độc giả từ Nga bàn về chất lượng nghiên cứu sinh

Trong quá trình học tập nghiên cứu ở nước ngoài, chúng tôi rút ra một nhận định: Chất lượng đào tạo NCS phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau nhưng yếu tố có tính chất quyết định chính là phương pháp tự học tự nghiên cứu của NCS.

Đào tạo nghiên cứu sinh (NCS) trình độ tiến sĩ là vấn đề quan trọng đối với việc phát triển nguồn nhân lực trình độ cao về khoa học, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục đào tạo và công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Số lượng, chất lượng, cơ sở đào tạo nghiên cứu sinh là những vấn đề luôn nhận được quan tâm của toàn xã hội. Có quan điểm cho rằng chất lượng đào tạo NCS ngoài nước phụ thuộc phần nhiều vào nước gửi đến học, tuy vậy quan điểm trên chưa nhận được sự đồng thuận của nhiều người.

Đối với nghiên cứu sinh đi học ở nước ngoài theo chủ quan của chúng tôi cần đạt được các mục tiêu cơ bản. Thứ nhất học tập nâng cao trình độ chuyên môn thể hiện ở việc nghiên cứu và bảo vệ thành công luận án. Thứ hai cần học được cách thức làm việc, nghiên cứu khoa học tiên tiến tại cơ sở đào tạo. Thứ ba phải học được ngôn ngữ nước bản địa và ngôn ngữ quốc tế để sử dụng trong nghiên cứu chuyên môn và hiểu biết thêm nền văn hóa nước bản địa.

Nếu xét ở ba mục tiêu trên thì môi trường học tập ở các nước có trình độ khoa học phát triển lâu đời như Nga hay Anh, Pháp Mỹ đều có những điểm tương đồng. Chỉ có khác là học ở các nước nói tiếng Anh thì ngôn ngữ bản địa trùng với ngôn ngữ quốc tế và nền kinh tế của mỗi nước cũng có ảnh hưởng khác nhau tới hệ thống giáo dục đào tạo. Công việc học tập nghiên cứu của NCS có đặc thù riêng khác rất nhiều so với sinh viên. Sau khi hoàn thành quá trình đào tạo ở bậc đại học các NCS lựa chọn hướng nghiên cứu, tìm thầy hướng dẫn trao đổi về đề tài sau đó về cơ bản là làm việc độc lập. Các môn học bổ trợ cũng chỉ là số ít còn hầu hết thời gian tự tìm hiểu nghiên cứu trên cơ sở định hướng của giáo sư. Môi trường học tập của nghiên cứu sinh là thư viện, sách vở, phòng thí nghiệm và sự hỗ trợ của thầy. Do đó chất lượng đào tạo NCS không hoàn toàn phụ thuộc vào môi trường đào tạo mà chính là phương pháp tự học, tự nghiên cứu của mỗi NCS.

Trước khi đi làm NCS ở LB Nga nhiều câu hỏi được đặt ra với chúng tôi. Thế hệ các cựu du học sinh đã từng học ở Nga thì nói LB Nga là nước có trình độ khoa học và giáo dục phát triển bậc nhất, đến Nga làm NCS là rất tốt. Tuy vậy một số người lại nói học ở Nga bây giờ không còn tốt nữa, kém xa các nước Tây Âu, tiêu cực cũng xuất hiện nhiều và biết thêm tiếng Nga sau này về nước không biết sử dụng vào việc gì. Tuy vậy chúng tôi vẫn quyết định đi làm NCS ở Nga và có đến nước Nga thì những vấn đề trên mới dần được giải đáp.

Nền giáo dục nước Nga sau những thăng trầm của lịch sử đúng là cũng có nhiều đổi khác so với lời kể của thế hệ cựu NCS tại Nga những thập niên 80 của thế kỷ trước. Nhưng về có bản cũng vẫn có một sự kế thừa, những giá trị của khoa học như tài liệu sách vở, cơ sở vật chất vẫn được giữ gìn. Về con người vẫn có nhiều nhà khoa học giáo sư tâm huyết với khoa học. Sự thay đổi có lẽ là cách thức phương pháp đào tạo. Với NCS và sinh viên không còn kiểu dạy thụ động giáo viên quan tâm nhắc nhở giúp đỡ thường xuyên mà thay vào đó là phương pháp đào tạo tích cực nguời học phải chủ động học tập, nghiên cứu. Ngôn ngữ phục vụ học tập nghiên cứu ngoài tiếng Nga NCS còn phải học, thi và sử dụng tiếng Anh trong nghiên cứu.


Chúng tôi sang Nga với nhiều bỡ ngỡ ban đầu nhưng sau 3 năm mọi thứ đã trở lên quen thuộc. Nhóm NCS của chúng tôi có 5 thành viên học cùng lớp dự bị tiếng Nga tại Đại học tổng hợp quốc gia Tula năm 2010 được Bộ giáo dục đào tạo cử sang Nga học tập. Tất cả chúng tôi đều là giảng viên các trường đại học kỹ thuật ở trong nước. Sau 2 năm nghiên cứu chuyên môn về cơ bản, chúng tôi đã đáp ứng tiến độ, hoàn thành 3 môn thi minimum. Trung bình mỗi người đã đăng khoảng 5 bài báo khoa học đồng thời tham gia nhiều hội thảo trong trường và quốc tế. Bản thân tôi may mắn có thêm hai phát minh sáng chế trong đó có sáng chế đã ứng dụng hiệu quả phục vụ tốt cho sản xuất trong nhà máy ở Nga.

Trao đổi với bạn bè làm NCS ở các nước Tây Âu thấy rằng môi trường học tập và kết quả học tập nghiên cứu của chúng tôi như vậy cũng ở mức tương đối. Chúng tôi có được những thành quả trên về cơ bản do sự lỗ lực của từng cá nhân. Phương pháp học tập của chúng tôi chính là sự tích cực tìm hiểu sách trên thư viện, tài liệu trên mạng internet, chủ động liên hệ thí nghiệm, thực nghiệm, mạnh dạn thâm nhập thực tế sản xuất, duy trì liên tục lịch làm việc với giáo sư.

Với sự tích cực chủ động của mình ngoài kiến thức chuyên môn chúng tôi còn học được cách thức làm việc, làm khoa học của các giáo sư người Nga. Họ là những người thầy vĩ đại tận tụy và tận tâm với khoa học. Họ không phân biệt sự lớn nhỏ trong khoa học. Một giáo sư có thể hướng dẫn NCS đồng thời hướng dẫn cả sinh viên thậm chí cả học sinh. Giáo sư không chỉ tham gia các công trình lớn mà cả những công trình nhỏ cùng sinh viên. Một thế hệ giáo sư đáng quý của nước Nga mà tôi nghĩ rằng NCS Việt Nam cần tranh thủ học hỏi. Thời gian nghiên cứu không còn nhiều nhưng với những gì đã đạt được chúng tôi hi vọng sẽ bảo vệ thành công luận án. Nhưng dù có đạt được học vị chúng tôi vẫn luôn nghĩ rằng đó cũng chỉ là sự ghi nhận thành công bước đầu trong khoa học.

Chúng tôi mong muốn khi về nước sẽ nhận được sự quan tâm tạo điều kiện của nhà quản lý để chúng tôi có môi trường làm việc phù hợp, phát huy được khả năng nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức chuyên môn giải quyết những vẫn đề thực tế của đất nước.

Như vậy trong quá trình học tập nghiên cứu ở nước ngoài chúng tôi rút ra một nhận định. Chất lượng đào tạo NCS phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau nhưng yếu tố có tính chất quyết định chính là phương pháp tự học tự nghiên cứu của NCS. NCS ở Nga hay bất kỳ quốc gia nào khác nếu biết tìm ra phương pháp tự học tự nghiên cứu phù hợp với chuyên môn của mình chủ động, tích cực trong việc học tập chiếm lĩnh kiến thức thì chắc chắn sẽ đạt được kết quả cao trong việc học tập và nghiên cứu khoa học.

Theo giaoduc.net.vn